Een duidelijk antwoord op deze veel gestelde vraag door nieuwe hondeneigenaren bestaat niet omdat de behoefte aan beweging afhangt van de leeftijd, het ras, de gezondheid en het temperament van de hond.

Terry is een gespierde, sterke Vizsla-reu, die ’s ochtends en ’s avonds nonchalant naast de fiets mee rent en verder de hele dag en nacht slaapt… Helaas is dit niet de werkelijkheid. Omdat Terry steeds naar buiten wil, loopt hij nerveus door de flat en likt hij vaak verwoed aan zijn buik. Terry’s baasje voelt zich schuldig: krijgt hij wel genoeg beweging? Chihuahua Gipsy loopt drie keer per dag aan de lijn door haar buurt. Ze houdt niet van andere honden, stopt vaak, is terughoudend en laat zich niet graag leiden. Thuis veroorzaakt de kleine viervoeter problemen. Ze blaft bij elk geluidje, verstopt zich onder de bank en plast soms in huis. Gipsy’s baasjes zijn ten einde raad. Zijn drie wandelingen per dag niet genoeg?

Onderbuik gevoel is belangrijk

En dan is er de Border Collie Jerry. Hij kreeg vanaf het begin veel beweging en zat in een puppy-speelklasje. Hij verdiende zijn gehoorzaamheidsdiploma en is zelfs een enthousiaste reddingshond. Twee keer per week gaat hij in puin zoeken, een keer per week gaat hij naar behendigheidstraining en in het weekend maakt hij lange wandelingen. Sinds hij bewezen heeft eveneens goed in Treibball te zijn, oefent hij ook hier mee. Toch is Jerry altijd hyper-energiek, blaft hij hysterisch wanneer hij het hondenpark ziet en thuis houdt hij zijn baasjes continue in het oog, terwijl hij nerveus rondjes om ze heen draait. Is al die lichaamsbeweging nog steeds niet voldoende voor hem?

Veel hondeneigenaren laten zich leiden door zeer uiteenlopende informatie en de wijze woorden van anderen. In plaats van te luisteren naar hun eigen gevoel en de signalen van de hond, stellen ze tijdschema’s op en tellen ze het aantal gelopen kilometers. Dit lijkt misschien logisch, maar voor de meeste honden is dit helemaal niet logisch. Hoeveel beweging een hond nodig heeft hangt namelijk van veel verschillende factoren af, zoals de leeftijd, conditie, ras etc. Totdat de botten en gewrichten van een pup aan elkaar gegroeid zijn, moeten jonge honden geen lange afstanden lopen. Hardlopen naast de fiets of rennen naast een joggende persoon is daarom voor hen nog taboe.

Een onvoldoende belaste hond

• Gaat zijn eigen weg buiten en houdt zich bezig met intensief graven en achtervolgen van fietsers en joggers;
• Likt zich overmatig tot soms zelfs blote huid te zien is;
• Bedelt voortdurend en is vervelend totdat hij lekkers krijgt;
• Blaft, jankt en jammert zonder reden;
• Rent onrustig heen en weer, ook in huis.

Stoppen als de pup moe wordt

Maar de oude regel van vijf minuten lichaamsbeweging per levensmaand, is allang wetenschappelijk ontkracht. Prof. Dr. H. c. Martin Fischer, die de ontwikkeling van het bewegingsapparaat van de hond bestudeert, adviseert om pups te laten springen en rennen zolang ze dat vrijwillig doen zonder dat hen iets gevraagd wordt. Als hij tussendoor gaat zitten, gaapt of hijgt, is het stoeien voorbij. Spelen met andere honden en het uitbundig rondspringen versterkt gewrichten en spieren en bevordert de botontwikkeling.

Voor honden die groot en/of zwaar worden als volwassen dieren is de afwisseling tussen zowel lopen op alle mogelijke tempo’s en spelletjes spelen nog belangrijker. Bij hen is het extra belangrijk om goed op te letten wanneer de eerste tekenen van vermoeidheid worden getoond, en dan ook meteen te stoppen.

Hetzelfde geldt voor de gepensioneerden onder de viervoeters. Wanneer ouderdom merkbaar wordt, neemt de drang om te bewegen af en de behoefte aan slaap toe. In tegenstelling tot puppy’s spannen oudere honden zich in om hun leeftijd te verbergen en zoveel mogelijk aan de verwachtingen van de baas te blijven voldoen. Wanneer een hond ouder wordt, kun je het beste het tempo en de duur van het wandelen verminderen en eventueel meer pauzes inlassen.

Genen spelen een rol

Volwassen gezonde honden hebben de grootste behoefte aan beweging. Deze behoefte is het sterkst tot ze zo’n acht tot tien jaar oud zijn. Ze mogen zich lekker uitleven, van zwemmen tot racen met anderen en van stoeien met soortgenoten tot sporten met de baas. Alles waar de hond duidelijk van geniet is aan te raden – in de regel is dat waar ze oorspronkelijk voor gefokt zijn.

       Workaholics zoals de Border Collie, de Australische herder en de meeste andere herdershonden zoeken samenwerking met mensen en vinden uitdaging in taken die wij ze geven. Ze blinken niet voor niets uit in verschillende hondensporten. Je kunt van alles met ze ondernemen: leuke trucjes aanleren, gehoorzaamheidsoefeningen doen en allerlei soorten balspelletjes. Aan hun lichaamsbouw kun je hun enorme uithoudingsvermogen al zien; ze moeten en mogen lange afstanden afleggen. Jachthonden zijn genetisch aangelegd om te zoeken en te vinden en het apporteren van een prooi. Ook van hen werden ooit topprestaties verwacht. Ze kunnen zich als huishond uitleven bij lange wandelingen, door op zoek te gaan naar verborgen voorwerpen en natuurlijk door te apporteren.

       De waak-, erf-, en kuddehonden willen vrijwel nooit hun ‘kudde’ of huis verlaten. Zij zorgen ervoor dat er geen mens of dier onaangekondigd te dicht bij hun baasje komt. Deze honden maken wel lange wandelingen, maar in een gematigd tempo. Ze zijn ook het gelukkigst in ruime territoria, zoals de tuin, het erf rond het huis en op bekende wandelroutes in de buurt.

Een overbelaste hond

• Staat constant op de uitkijk en heeft last van slapeloosheid;
• Likt zichzelf intensief of gaat vaak met zijn tong over zijn lippen;
• Reageert op elke kleine prikkel met overdreven gedrag;
• Kan agressie vertonen naar mensen en soortgenoten;
• Krabt aan muren en deuren wanneer hij alleen is.

Focus op rasgerelateerde taken

Terriërs en rassen die hierop lijken, zoals de Teckel, werkten vroeger zelfstandig en zijn daarom niet zo’n fan van samenwerken met mensen. Veel mensen noemen dit koppig of eigenwijs gedrag, maar het is slechts hun geërfde aanleg voor onafhankelijkheid. Dergelijke honden gaan graag hun eigen gang en snuffelen en graven in hun eigen tempo. Hierdoor kan een wandeling van een paar kilometer veel tijd in beslag nemen. Een speciale positie wordt ingenomen door gezelschapshonden en in het bijzonder de Mopshond, Chihuahua, Vlinderhondje en alle Bichons. Zij doen alles wat hun fysieke conditie toelaat, wat per hond best kan verschillen. Het belangrijkste echter is dat ze dicht bij hun baasjes kunnen zijn. Ze knuffelen graag op de bank.

Ieder zijn ding

       Vizsla Terry is onderbelast. Tijdens zijn twee uur beweging wordt hij onvoldoende uitgedaagd en dit maakt hij duidelijk door zijn opvallende gedrag. Minder monotoon lopen en regelmatig apporteren zouden zijn leven verbeteren. Ook kleine Gipsy geniet niet echt van haar wandelingen. Haar kleine koppie is tot meer in staat dan de meeste mensen denken. Gipsy kan trucjes leren in een vertrouwde omgeving, ze kan dansen en haar intelligentie bewijzen met spelletjes. Terwijl Jerry, de superhond die alles leert en beheerst, zichzelf juist overbelast en geen moment rust voelt. Jerry’s werklast moet dringend verminderd worden; hij heeft meer en langere pauzes nodig waarin hij ook daadwerkelijk rust.

Kwaliteit boven kwantiteit

       De voorbeelden tonen aan dat niet de kwantiteit, maar de kwaliteit van beweging telt. De vorm is dus net zo belangrijk als de beweging zelf, of nog belangrijker. Alle honden hebben vanuit hun herkomst taken die ze ooit voor de mens moesten uitvoeren. Niet alleen fysieke fitheid, maar ook mentale uitdaging speelde en rol – daarin is niets veranderd. Zet in plaats van bewegingschema’s daarom je viervoeter op de eerste plaats en zorg ervoor dat zijn ‘werkdag’ verenigbaar is met die van jou. Wanneer je bijvoorbeeld gaat wandelen, geef je jouw viervoeter de kans om te snuffelen en de omgeving te verkennen. Honden die voldoende bezig zijn, zijn namelijk gelukkige honden. Het is hierbij belangrijk dat ze niet te veel en niet te weinig worden uitgedaagd. Als ze van jongs af aan al leren rustpauzes te nemen, doen veel honden dit later uit zichzelf, maar enthousiaste werkers moeten dit leren. Het is belangrijk om daarom vier keer per dag een pauze in te gelasten. Terwijl de hond zich terugtrekt op zijn hondenbedje, een deken of de bank ontspant hij zich en zal hij alle pogingen tot aandacht negeren. Je kunt het beste samen met hem ontspannen. Hoe temperamentvoller en energieker je viervoeter is, hoe belangrijker zijn uren rust zijn. Anders wordt de werkhond zo overprikkeld dat het hysterische zenuwslopers worden. Dergelijke overbelasting moet je echt zien te voorkomen.

       Helaas is het niet zo da een hond altijd duidelijk laat zien of hij overbelast is o dat hij juist meer te doen moet krijgen. Het zijn verborgen signalen waaraan je kunt herkennen dat er iets niet klopt. Geeft je hond signalen die op beide mogelijkheden kunnen wijzen? Dan is het een kwestie van je eisen verlagen of juist een paar extra klusjes verzinnen voor je hond.

Bron: Hart voor Dieren Nr. 5, mei 2023